રઢિયાળી રાત - ટ્રેનની સફરથી લઈને લાઈફના હમસફર સુધી...!!!

રાત,નિશા,રાત્રી..વગેરે જેવા નામ ધરાવતી આ રાત અંગત રીતે આ નાચીઝ બદ્તમીઝ્ને ગમે છે,બંદાને કોલેજકાળથી રાત્રી-જાગરણની ટેવ પડી છે ને હવે એને દુર કરવાની ઈચ્છા પણ નથી.દિવસ આખો દોડધામ રહેતી હોય એવા નોકરિયાત,ઓફીસવાળાઓ,લેક્ચરર્સ,ટયુશનીયા અને સ્કૂલીયા ટીચર્સ અને ધંધાપાણી લઈને બેઠેલા લોકો માટે રીલેક્સીન્ગનું મીઠું સંગીત લઈને આવે છે તો એજ રાત બીપીઓ,કોલ સેન્ટરવાળા અને મારી જેવા લેટ-નાઈટ લંગુરો માટે શાંતિનો કોલાહલભર્યો સંદેશો લઈને આવે છે.રાતના દોઢ વાગે એટલે કુતરા અને તમરાના ઓરકેસ્ટ્રા શરુ થાય છે.રસ્તો સુમસાન હોય અને બારીની બહાર નજર નાખીએ એટલે વરસાદી ઋતુમાં જીણો ઝરમર વરસાદ થવા માંડેલો જોવા મળે છે.અને જો ત્રાસદાયક સમર હોય તો ઠંડા પવનથી ઉડતી પ્લાસ્ટીકની કોથળીઓ જોવા મળે છે.એજ રાત શિયાળામાં ટાઢને વળગીને જંપી ગયેલી લાગે છે,જાણે કોઈ વેલો આધારને જબરદસ્ત રીતે વળગી રહ્યો હોય!! રાતને તો સ્પેશીયલ ગણીને નવરાત્રીનો જોરદાર ઉત્સવ યોજવામાં આવે છે અને રાતમાં મૌજ-મસ્તીથી રમવા,કુદવા માટે જયાપાર્વતીના,જીવરતના જાગરણ હોય જ છે.કેટલી બધી ફિલ્મો એવી છે જેમાંથી ટ્રેન કાઢી નાખો તો ફિલ્મ જ અર્થ વગરની બની જાય.ધ બર્નિંગ ટ્રેન,બ્રીજ ઓન ધ રીવર ક્વાઈ,જબ વી મેટ,DDLJ,સ્પીડ,લવ આજકલ,આરાધના...લીસ્ટ મોટું છે.યેસ્સ,વાત છે ટ્રેનની સફરની.ટ્રેનની સફર એકલા ઈમ્તીઆઝ અલીને જ ગમે છે એવું નથી.આ દેશમાં કરોડો લોકો ટ્રેનની અંદર મુસાફરી કરતા રહે છે.પણ,વાત રાતની છે એટલે ટ્રેનમાં પણ રાત જોવા જેવી હોય છે.ભારતીય રેલ્વે એવી સરસ છે કે તમને ઘોડિયામાં સુવડાવતા હોય એમ ટ્રેન હાલકડોલક થતી હોય છે એટલે સામાન્ય મેંગો પીપલ તો એમ જ રાતના નવ વાગે એટલે ટ્રેનમાં ઢળવા લાગે છે.નાના બચુડીયાવની રોકકળ ધીમે ધીમે શમવા માંડે છે.ટ્રેનની હાલકડોલક સાથે ઢળેલા માથાઓ તાલ પુરાવતા હલે રાખતા હોય છે.ત્યારે અજાણ્યાનો પડદો નથી રહેતો.બસ,બાજુનો ખભો અને માથું હળવેક રહીને ઢળી જાય છે.આ તો થઇ જનરલ કોચની વાત.ટુ ટીયર,થ્રી ટીયર અને વાતાનુકુલિત શયનયાન શ્રેણી[એસી સ્લીપર કોચ ] વગેરેમાં પ્રાઈવસીના નામ પર લીટરલી પડદો હોય છે.તમારો સેક્શન પડદાથી બંધ થઇ જાય એટલે તમે જાણે દુનિયાથી અલોન અને બાહરી વાતાવરણથી અલોપ થઇ જાવ છો.પછી દરેક એકલા પડેલા માણસની જેમ વ્યક્તિ ભૂતકાળની ફિલ્મ જોવા લાગે છે.[કદાચ એટલે જ ફિલ્મ ઉદ્યોગ આટલો ચાલે છે, હાહાહા ] અમદાવાદથી સિલીગુડી કે કાશ્મીરથી કન્યાકુમારી જેવા લાંબા અંતરની સફર એકલા માણસ માટે સફરિંગ બની જાય છે.ત્યારે એ અલગ અલગ માધ્યમો થી પોતાની જાતને બીઝી રાખે છે.લેપટોપ વિથ ઇન્ટરનેટ,ફ્રી સ્કીમવાળા મોબાઈલ,નોવેલ,લખવાનું વગેરે વગેરે સાધનો એને ઊંઘ આવે ત્યાં સુધી સાથ આપે છે.અને સાથે પેલી ભૂતકાળની યાદો તો હોય જ છે જે એને ક્યારેક સપનામાં પણ પજવે છે.

આ જ રાત ક્યારેક હમસફરના હુંફાળા હગ બનીને દિલને ચપોચપ ચોંટી જાય છે.આ લખનારે તો ઘણી લવ-સ્ટોરીઝ ટ્રેનમાં બનતી અને તૂટતી જોઈ છે,સાંભળી છે,મૂવીઝમાં જોઈ છે.તો આ જ રાતે ફીયાન્સને લગ્નની તારીખો માટે ઉકળેલો જોયો છે.તો આ જ રાત નવા પરણેલાઓ માટે એક ચાદરની અંદર સમાતી હોય છે.ભાગતા પ્રેમીઓ,અંધારામાં વટી રહેલા ઘેઘુર વ્રુક્ષો,પુલ પરથી પુરપાટ જતી ટ્રેનનો વિશિષ્ટ અવાજ,આ બધું નીરવ અને ભેંકાર રાતમાં ધબકતું લાગે છે.દૂર ક્યાંક કોઈ ઘરમાં દીવો બળતો દેખાય ન દેખાય ત્યાં તો પલકવારમાં દ્રશ્ય બદલાઈ જાય છે.ડીટ્ટો લાઈફની જેમ.લાઈફ પણ ભાગતી જ હોય છે.કોઈ ગમતું મળે ન મળે ત્યાં તો પાછળથી ધક્કો મળે છે ને ફરી પાછી સ્પીડ પકડી લેવી પડે છે.પાસ્ટથી પણ આ જ રીતે પીછો છોડાવવો પડતો હોય છે.અને આ જ રાત લાંબી બની જાય છે,કોઈનો જવાબ આવવાનો હોય ત્યારે,કોઈ ઓર્ડર મળ્યો કે નહિ એના ન્યુઝની રાહમાં હો ત્યારે,ઘરેથી ખુશીના સમાચારનો ફોન આવ્યો હોય ને ઘરે જવા માટે હજી બાર તેર કલાકનું છેટું હોય ત્યારે,'હું તને લેવા સ્ટેશન એ આવીશ મારી જાન' આવું ફોનમાં સાંભળ્યું હોય ત્યારે,પહેલી વાર પત્નીને બાળક સાથે લેવા જવાની હોય ત્યારે વગેરે વગેરે પ્રસંગોએ ટ્રેનની સ્પીડ અને તમારા હૃદયની ગતિ એક થઇ જાય છે.તમારું મન ઠંડા પવનથી અને દિલ પ્રિયજનની ભીની-હૂંફાળી યાદથી તરબોળ થતા રહે છે.લાઈફ પણ નદી,ટ્રેન જેવી છે.ગતિમાં રહે ત્યાં સુધી જામો પડે અને સ્થિર હોય તો ગંધાઈ જાય.ત્યારે બારી જાણે ભૂતકાળ તરફ નજર કરાવતું પ્રોજેક્ટર અને કાળી બનેલી રાત એ ફિલ્મનો પડદો બની જાય છે.આગળ કહ્યું એમ,વ્યક્તિ એ લાઈફનો નિર્ણય કોઈનાં જવાબ પર રાખ્યો હોય અને સફર આરંભાઈ હોય ત્યારે આ જ રાત તમારી નજરોને ખેંચીને લઇ જાય છે.જાણે આંખો કોઈનો ચહેરો અંધારામાં ફંફોસે અને જવાબ મળી જાય એવો આશાવાદી પ્રયત્ન થઇ રહ્યો હોય.તોય એ કાજળઘેરી રાતલડી એ સસ્પેન્સ પોતાની અંદર ધરબીને રાખે છે.અને ગુજરાતીમાં 'વહેલા જઈને જે સુવે,વહેલા ઉઠે વીર'ની કવિતાઓ બને છે અને ગવાય છે.વાંધો વહેલા મોડા સુવા-ઉઠવાનો નથી..પણ સવારની જેમ,બપોરની જેમ અને સાંજની જેમ રાતનુંય એક આગવું સૌન્દર્ય છે.એમાય જો ટ્રેનમાં લાંબા અંતરની સફર હોય,તો તો જાણે નશો ચડી જાય ; વગર દારુ એ અને વગર છોકરીના સાથ એ...

પાપીની કાગવાણી : 

બધા જ મુળીયાને સતત અંધકાર જોઈએ છે.

- ડેનીશ લેખિકા આઈચેક ડીનેસન....[ચંદ્રકાંત બક્ષી લિખિત 'સ્ટોપર'માંથી સાભાર]